Rimska dvokolica pronađena u okolini Pirota (deo izložbe “Putovanje rimske dvokolice” Narodnog muzeja u Beogradu) i Vespa koja obeležava 70 godina
Metalni delovi rimske dvokolice koja je pronađena 2013. godine u Staničenju kod Pirota omogućili su naučnicima da nacrtaju i naprave repliku ovog predmeta. Reč je o laganim dvokolicama sa velikim točkovima pogodnim za putovanja. Dvokolica je pronađena u jednoj humci u zoni gde su prethodno bile otkrivene druge rimske humke. Sve to ukazuje da je reč o votivnoj dvokolici s kraja I i početka II veka nove ere koja se koristila za pogrebni ritual. U to vreme su rimska naselja u ovom području imala veliki strateški značaj i čuvala granicu provincije Mezije duž puteva koji su spajali Naisus (današnji Niš) sa Dardanijom i Trakijom. Ovo područje je bilo čuveno po rudarskoj proizvodnji (zlato, srebro, gvožđe, olovo) a prisustvo rimske vojske u Pirotu potvrđeno je još od II veka nove ere, dok u prostoru između reka Morave, Nišave i Timoka rimsko prisustvo datira od I veka pre nove ere.
Otkriveni predmeti imaju funkcionalne i dekorativne osobine, sa geometrijskim motivima na gvozdenoj strukturi i uklesanim u legure bakra. Ove figure evociraju kult Dionisa, predstavljenog kao htonsko božanstvo i zemaljska plodnost. Moguće je da je dvokolica bila pokopana zajedno sa pokojnikom, i na taj način simbolično predstavila smrt kao putovanje prema drugom svetu na dvokolici, temu prisutnu i kod Homera i u krilatoj dvokolici koja leti ka nadnebeskom svetu Platonovog Fedra.
Dan otvaranja izložbe replike rimske dvokolice i nekoliko originalnih delova, 9. jun, biće i dan “otvorenih vrata” Ambasade Italije koji ulazi u okvir inicijativa delegacije Evropske unije u Beogradu. Tom prilikom biće izloženi i neki modeli Vespe, najpoznatijeg skutera na svetu, koja obeležava sedamdeset godina postojanja. Vespa, ikona ekonomskog buma u Italiji, mladoj zemlji koja je sanjala da krene novim putevima, rezultat je intuicije projektanta Koradina D’Askanija i potrebe da se ratna proizvodnja preusmeri u civilne svrhe.
Uspešno arheološko otkriće iz 2013. tokom gradnje autoputa Nis-Dimitrovgrad, istraživanja i rekonstrukcija dvokolice u Narodnom muzeju u Beogradu i 70 godina Vespe: povod i prilika da se razmisli o dugim vremenima istorije, društvenim promenama, kulturi koja povezuje Srbiju, Italiju i Evropu i o izazovima današnjice.